ความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนอย่างไม่ถูกต้อง เกี่ยวกับการทำบุญอื่นๆ ที่นอกเหนือจากการถวายสังฆทาน

การชี้นำให้เกิดความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนเกี่ยวกับการทำบุญที่วัด นอกเหนือจากการถวายสังฆทานพระสงฆ์

ในวันนี้ ทางโสฬส อยากที่จะอธิบายถึง บุญ และ ความสมบูรณ์ของการทำบุญ ผ่านการทำบุญในรูปแบบต่างๆ เพื่อให้กัลยาณมิตรทั้งหลาย ได้อ่านทบทวนถึงรูปแบบการทำบุญที่ได้กระทำกันในยุคสังคมปัจจุบันกัน ไม่ว่าจะเป็นการทำบุญด้วย การถถวายสังฆทาน, เข้าวัดทำบุญ บริจาค, บริจาคมูลนิธิโรงพยาบาล, บริจาคทรัพย์แก่คนยากไร้, การทำบุญด้วยแรงเพียร เช่น ล้างห้องน้ำ เป็นต้น

บุญ คือ อะไร

ก่อนอื่น มาทำความเข้าใจอย่างง่ายๆ กันก่อนว่า..สิ่งที่ทำให้เกิดบุญและบาป มีอยู่สามสิ่ง คือความคิด คำพูดและการกระทำบุญ คือ ความดี ดังนั้นการทำความดีทุกความดี ก็คือทำบุญนั่นเอง แล้วผลของความดีนั้นเรียกว่า “อานิสงส์” บุญกับความดีนั้นเป็นสิ่งเดียวกัน แต่คนส่วนใหญ่เวลาพูดถึงบุญ มักจะนึกถึงสิ่งที่เกี่ยวข้องกับวัดและพระสงฆ์ และ บาป คือ ความชั่ว การทำความชั่ว ทุกๆความชั่วก็เป็นบาปนั้นเอง

การทำบุญตามหลักของพระพุทธศาสนา เรียกว่า บุญกิริยาวัตถุ 10

1. ทานมัย หรือ การให้ทาน คือ การให้ทุกชนิด เช่นการให้ปัจจัย วัตถุสิ่งของต่างๆ ให้ความรู้ การให้ความช่วยเหลือ การให้กำลังใจ สิ่งเหล่านี้ถือว่าเป็นทานทั้งสิ้น ทาน ถือว่าเป็นบุญ ที่เกิดจากการ สละออก สละในสิ่งที่เรามีออกไปให้กับผู้อื่น คำว่า ทาน เป็นการให้ที่ก่อให้เกิดประโยชน์ในด้านที่ดี ถ้าการให้ เพื่อก่อให้เกิดความเดือดร้อน เบียดเบียนต่อสิ่งมีชีวิต ไม่ถือว่าเป็นทาน ดังเช่น สังฆทาน ก็เป็นเพียงทานรูปแบบหนึ่งที่ให้แก่พระสงฆ์โดยไม่เฉพาะเจาะจงว่าใครจะเป็นผู้รับ

2. ศีลมัย หรือ การรักษาศีล 5 คือ การประพฤติ และสำรวมกาย วาจา ใจ เพื่อไม่เบียดเบียนผู้อื่น และอยู่ด้วยสติ

3. ภาวนามัย หรือ การเจริญภาวนา คือ การฝึกจิตใจให้สงบ ให้รู้เท่าทันสิ่งต่างๆตามความเป็นจริง เพื่อสามารถนำมาพิจารณาต่อด้วยปัญญา

4. อปจายนมัย หรือ การอ่อนน้อมถ่อมตน ถือเป็นบุญอย่างหนึ่ง เพราะเป็นการละตัวตนมีผลทำให้เกิดความเมตตาต่อกัน

5. ไวยาวัจจมัย หรือ การช่วยเหลือสังคม จะช่วยให้เกิดความรักความสามัคคีขึ้น

6. ปัตติทานมัย หรือ การให้ผู้อื่นมาร่วมทำบุญกับเรา เป็นการเปิดโอกาสให้ผู้อื่นได้มาร่วมทำบุญ ช่วยให้เราเป็นคนใจกว้าง และปราศจากอคติต่างๆ พร้อมเปิดใจรับผู้อื่น คือ การยอมรับยินดี รู้สึกชื่นชมในการทำความดีของผู้อื่น ไม่คิดอิจฉา

8. ธรรมสวนมัย หรือ การฟังธรรม ทำให้เกิดประโยชน์ทั้งต่อสติปัญญา และการดำเนินชีวิต ไม่จำเป็นต้องไปฟังที่วัดหรือจากพระสงฆ์ เมื่อเกิดปัญญาก็จะทำให้ผู้ฟังเกิดการรู้แจ้งเห็นจริง

9. ธรรมเทศนามัย หรือ การแสดงธรรม คือการให้ข้อคิดที่ดีแก่ผู้อื่นด้วยธรรมะ ผลบุญข้อนี้ช่วยให้ผู้รับเกิดปัญญาเห็นถึงสัจธรรม

10. ทิฏฐุชุกรรม หรือ การทำความเห็นให้ถูกต้อง คือ การไม่ถือทิฐิ เอาตนเองเป็นใหญ่

การทำบุญทั้งหมดข้างต้นนี้ จะเกิดบุญหรือไม่ จะมากหรือน้อย ขึ้นอยู่กับ ขึ้นกับ

• ผู้ให้ (เจตนา) ต้องมีจิตอันเป็นกุศล กล่าวคือ ก่อนให้ ขณะให้ และหลังให้ ต้องตั้งใจดี
• สิ่งที่ให้ ต้องบริสุทธิ์หรือได้มาโดยสุจริต
• ผู้รับ (ได้ประโยชน์จากสิ่งที่ได้รับ) จะต้องเป็นผู้มีศีล ไม่จำเป็นต้องเป็นพระหรือนักบวช เป็นบุคคลธรรมดาก็ได้เช่นกัน

การบำเพ็ญทานบารมีที่แท้ เน้นที่ฝึกใจเราให้บริสุทธิ์ซึ่งเป็นวิธีหนึ่งที่จะทำให้ลดอัตตาลง ไม่มีแม้แต่ผู้ให้ การให้ และผู้รับ จนการกระทำนี้เป็นสูญญตา เพราะเมื่อเราบอกว่า เราไปทำบุญ มันก็มีตัวเราอยู่ในนั้น เมื่อระบุถึงผู้รับบุญ มันอาจจะกลายเป็นความคาดหวัง และเมื่อคิดว่าจะทำบุญด้วยอะไร จำนวนเท่าไหร่ หรือเป็นสิ่งใด มันก็ยิ่งจะทำให้เกิดการยึดติด ทำอย่างไรเราจะให้โดยไม่เสียดาย ให้โดยไม่ยึดติด เพื่อให้จิตผ่องแผ้วและเป็นบุญอย่างแท้จริงที่เรียกว่า หัวใจของทานบารมี

ในปัจจุบันที่พบเห็นกันทั่วไป คนเรามักจะทำบุญด้วยความอยาก… อยากขอให้ความปรารถนาของตนเองสำเร็จต่างต่างนาๆ จึงไปทำบุญขอพร ไม่ว่าจะ ขอให้รวย ขอให้มีโชคลาภ ขอให้รักสมหวัง ขอให้หน้าที่การงานดี ขอให้หายป่วย ฯลฯ ซึ่งการขอให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ช่วยให้สมปรารถนานั้นย่อมเป็นไปตามกรรม ตามวาสนา ตามวาระของแต่ละคน อีกทั้งอยากให้คิดย้อนกลับมาว่า เราได้ลงมือกระทำอะไรให้กับตัวเองเพื่อให้สำเร็จดั่งปรารถนา หรือได้อุทิศบุญบารมีให้กับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายบ้างแล้วหรือยัง